Internationals massaal uitgebuit in Groninger horeca: "We geven je al eten, wil je ook nog geld?"
Random horecafoto van ANP
„Als je je hele hoofd in het frituurvet stopt, geef ik je extra geld”, grijste de eigenaar van het eetcafé. „Ik betaal ook mee”, zei de kok. Een andere collega deed ook een duit in het zakje. En nog eentje. De zeventienjarige keukenhulp had het geld hard nodig. Hij aarzelde even, ademde toen diep in en daar ging hij. Iedereen lachte.
Internationals zijn een kwetsbare doelgroep
„Dat was een van de meest onmenselijke dingen die ik ooit heb gezien”, vertelt Hannah, een voormalige student uit Duitsland die in de Groningse horecazaak werkte waar het gebeurde. ‘Die jongen kwam uit een moeilijke situatie en hij en zijn familie worstelden altijd met geld. En dat wist de baas. Ik probeerde voor hem op te komen, maar ik sprak weinig Nederlands en niemand nam me serieus.”
Hannah’s verhaal is geen uitzondering in de horeca. Internationale studenten zitten verlegen om geld en vanwege de taalbarrière hebben ze weinig andere opties, dus nemen ze de banen die ze kunnen krijgen. Daarbij komt nog dat ze niet veel weten over de rechten van werknemers in Nederland en dat ze sowieso al kwetsbaarder zijn in een vreemd land, waardoor ze een nog makkelijkere prooi zijn voor werkgevers die hen willen uitbuiten.
De enquète
In de afgelopen maanden hebben UKrant en Sikkom, na vele (hardnekkige) klachten, een enquête gehouden onder internationale studenten - online en van deur tot deur - om te ontdekken hoe hun werkomstandigheden zijn. En hoewel de resultaten niet representatief zijn, schetsen de 154 antwoorden een naargeestig beeld.
Meer dan tweederde van de respondenten zegt een vorm van uitbuiting te hebben meegemaakt in hun huidige baan of eerdere banen in Groningen. Het meest genoemd is onderbetaling, gevolgd door te weinig pauzes, slechte werkomstandigheden en verbale agressie.
Van de internationale studenten die de vragenlijst invulden werkt 52,6 procent in de horeca, en nog eens 29,2 procent in de daaraan verwante maaltijdbezorging. Zowel de respondenten als andere (voormalig) studenten wilden graag hun ervaring delen. UKrant en Sikkom interviewden 21 van hen.
Onderbetaald en overwerkt
In 2018 werkte Kate voor een Aziatisch restaurant: diensten van twaalf of dertien uur waarvoor ze 2,83 euro per uur ving. Het minimumloon dat jaar was 4,33 euro voor een achttienjarige, een bedrag dat opliep tot 9,11 euro voor mensen van 22 jaar en ouder. „Nadat ik mijn eerste loon twee weken te laat had gekregen, ben ik naar ze toe gegaan, heb de rest van mijn geld in contanten gevraagd en heb ter plekke ontslag genomen.”
Ivan, een destijds 19-jarige RUG-student moest een maand lang zwart werken voor 5 euro - dat was zijn proeftijd. „Ik heb vrij snel ontslag genomen en toen wilden ze me niet geven wat ze me schuldig waren. Ze zeiden: ’We hebben je eten gegeven, dat vond je toch lekker? Waarom wil je geld?”’
Een paar keer moest hij terugkomen naar de zaak. „Pas toen ik samen met een vriend kwam, gaven ze me mijn geld.”
Gevangen in het web van DUO en slechte werkgever
Om in aanmerking te komen voor een lening bij DUO, moest Ivan 56 uur per maand werken, dus ging hij aan de slag bij een ander restaurant. „In het contract stond dat ik 56 uur per maand zou werken voor 7,50 euro per uur. Maar in de praktijk werkte ik 70 uur en kreeg ik 6 euro”, blikt hij terug. „Ik was zo blij dat ik een baan had gevonden met genoeg uren dat ik het niet wilde aankaarten bij mijn baas. Ik wist dat het niet klopte, maar ik had zoiets van: het is niet erg, ik heb tenminste een baan.”
Mylo, een Hanze-studen, kreeg ook te weinig betaald. „Ik was 20 en ik kreeg 5 euro per uur. Dat het niet normaal was, wist ik niet. Ik kom uit een arm land.” Bij zijn volgende baan verdiende hij iets meer. „Ze betaalden me 6,50 en ik kreeg elk jaar 50 cent salarisverhoging, maar dat lag nog altijd een euro onder het minimumloon. Op een gegeven moment verdiende ik 8,40, maar het minimum was 9,70.”
Maar hij had het geld nodig, dus hij accepteerde het.
„Stop met huilen”
Voormalig RUG-student Tiberiu werkte in 2021 als floor manager in een restaurant. „Ik werkte gemiddeld een of twee uren extra per dag zonder dat ik daarvoor betaald werd en ik kreeg maar het minimumloon - iets meer dan 10 euro - hoewel managers doorgaans 17 of 18 euro per uur krijgen”, zegt hij.
Toen Tiberiu na een paar maanden dreigde te vertrekken, verhoogden de eigenaars zijn loon naar 12,50 euro per uur. „Ik werd nog steeds onderbetaald, maar ik stemde ermee in. Daarbij werkte ik toen ook nog eens twee keer zo veel als waar ik voor betaald kreeg.”
En dan is daar nog Jack, die als bezorger werkte voor een broodjeszaak. Ook hij kreeg niet waar hij recht op had. Het bedrag op de loonstrookjes was vaak te laag, maar klagen had geen zin. „Een jongen zei eens in de groepsapp dat hij zijn geld niet had ontvangen en vroeg of er nog meer mensen waren met dat probleem. De manager antwoordde: „Je verpest de sfeer, hou op met huilen.”
Geen pauzes en vreselijke werkomstandigheden
Dat was niet het enige negatieve aan zijn baan. „Het was in elk opzicht verschrikkelijk”, legt Jack uit. „We kregen niet de juiste spullen om op de fiets door de winter te komen. De jassen waren versleten, ze stonken en ze werden nooit gewassen. Vaak deden we wegwerphandschoenen om onze sokken om onze voeten warm en droog te houden. We kregen geen regenkleding en we mochten niet eens onze eigen kleren gebruiken, we moesten de bedrijfskleding aan. De fietsen waren ook niet goed genoeg. De remmen weigerden en de accu’s waren oud, waardoor ze snel leegliepen.”
Mylo werkte ook als bezorgkoerier en had vergelijkbare ervaringen. Zijn jas en regenbroek lekten vaak als het regende. „En de handschoenen waren niet warm genoeg, dus die moest je zelf kopen voor 50 euro. De fietsen gingen vaak stuk. Ik moest ook in de sneeuw fietsen, wat niet veilig was. Het was eng.”
Even pauzeren was geen optie, weet hij nog. „Als je het ijskoud had door de slechte kleren en je wilde even pauze nemen, drongen ze erop aan dat je doorging. En de baas werd erger en erger, alsof hij wist dat hij er toch wel mee weg zou komen.”
Acht uur werken, geen broodje
De fietskoeriers bij Jack’s werk werden al net zo slecht behandeld. „We mochten niet binnen wachten, wat voor weer het ook was. En hoewel we alleen betaald werden om eten te bezorgen, moesten we alle klussen doen die er maar voorbij kwamen: de wc’s schoonmaken, de afwas doen. En als ze wilden dat we het vuilnis weggooiden, deden ze gewoon de buitendeur open en gooiden het naar ons toe.”
Koeriers mochten niet eens eten tijdens hun dienst, die zes of zeven uur duurde, weet de student ook nog. „Als ze ons zagen eten, schreeuwden ze naar ons. We namen vaak energierepen mee voor op de fiets. We konden niet eens een sigaretje roken.”
Ook Ivan kreeg geen pauzes in het tweede restaurant waar hij werkte, hoewel de diensten acht uur duurden. Hij mocht pas eten nadat de keuken gesloten was. „De werkomstandigheden waren gewoon totaal shit”, zegt hij. „Ik werd gedwongen om mijn handen in loeiend heet water te stoppen om het bestek af te wassen, omdat ze dat altijd zo deden. Ik was gefrustreerd, maar ze stonden erop en uiteindelijk raakte ik eraan gewend.”
Agressie, pesterijen en intimidatie
Ivan beseft nu dat hij het slachtoffer was van intimidatie op het werk. Er werd hem aangepraat dat een abnormale praktijk heel normaal was. En hij is niet de enige student die dat is overkomen. Simon, een collega van Jack, weet nog dat het management de koeriers vaak bespioneerde met het camerasysteem van de zaak, om te zien of ze rookten, aten of iets anders deden wat zogenaamd fout was.
„Een keer hoorden ze een jongen klagen over de regels in het restaurant. Hij werd ontslagen”, zegt Jack. En daar bleef het niet bij. De managers schreven in de groepsapp: “We hebben overal ogen en oren. Als je onderweg bent om iets te bezorgen en je stopt halverwege, dan komen we daarachter.” Jack: „Het was alsof we in 1984 van Orwell zaten: Big Brother bekeek ons altijd.”
Smeken om naar de wc te mogen
In een pizzeria werkte Jasmin als serveerster. Ze heeft chronische blaasontsteking en moet daarom vaak naar de wc. „Ik probeerde het tijdens een dienst van vijf of zes uur te beperken tot eens per uur, maar een keer schreeuwde de manager naar me toen ik uit de wc kwam. Hij zei dat het niet meer dan drie minuten zou moeten duren om te plassen.”
Hij wist van haar aandoening, maar was niet erg bereid om haar pauzes te geven. „Na een tijdje moest ik er letterlijk om smeken. Soms moest ik er drie of vier keer om vragen voordat ik naar de wc mocht.” Die tijd trok hij dan af van haar gewerkte uren.
„Het gedrag van de baas was het grootste probleem”, bevestigt haar collega Simone. „Het hing helemaal van zijn humeur af.” Op een drukke avond liet hij haar geloven dat de hele keuken zich tegen haar had gekeerd, vertelt ze, en dat de chefs op zouden stappen als ze haar werk zo bleef doen.
Druppel
Ze was geschokt en bood haar excuses aan. Maar toen ze na afloop praatte met de koks ontdekte ze dat het allemaal gelogen was. „Na een paar dagen confronteerde ik mijn baas ermee, maar hoewel ik bewijs had, bleef hij volhouden dat hij gelijk had.” Wat uiteindelijk echter de druppel was, „was dat de koks niet voor me opkwamen toen ik hem aansprak. Dat vond ik echt verschrikkelijk.”
Tiberiu’s tijd als floor manager eindigde ook heel plots en vernederend. Na een bezoekje van de Voedsel- en Warenautoriteit in november 2021 kreeg het restaurant 300 euro boete. „Gezien de omstandigheden waarin ze ons lieten werken was dat niet eens heel veel”, zegt hij. Maar die avond kreeg hij een appje van de eigenaars waarin ze hem verantwoordelijk hielden en ontsloegen.
„Het restaurant was na de inspectie een dag gesloten voor schoonmaak en ze stuurden me een rekening voor 6883 euro, voor het verlies van die dag”, zegt hij.
„Ik had me uit de naad gewerkt voor die zaak”
Aangezien hij de slechte hygiëne al heel vaak had aangekaart, was Tiberiu geschokt en voerde aan dat het niet zijn schuld was. Hij legde uit dat hij het geld niet had. Hij bood zelfs zijn excuses aan en vroeg de eigenaars om een tweede kans. Ze weigerden. Toen vroeg hij om zijn laatste loon.
„Ze wilden me niet betalen. Ze zeiden dat ik aan de drugs en alcohol zat tijdens mijn diensten en dat ze onder mijn management 10.000 euro armer geworden waren. Toen gaf ik het maar op”, sombert hij. Tiberiu zag zijn geld nooit. „Ik besloot niet in te gaan op hun provocatie, dat was me te veel. Maar het was wel pijnlijk, vooral nadat ik me uit de naad gewerkt had voor die zaak.”
Ook Gavin, die met Tiberiu samenwerkte, werd via de app ontslagen - twee keer zelfs. De eerste keer was samen met Tiberiu, maar toen hij opkwam tegen de eigenaars werd hij weer ingehuurd. „Ik ben teruggegaan omdat ik het geld nodig had, maar ik voelde me als oud vuil behandeld.”
„Verbaasd hoe vreselijk deze mensen waren”
De tweede keer werd hij gewoonweg niet ingepland om te werken. Toen hij na de kerstvakantie, waarin het restaurant gesloten was geweest, niets hoorde, stuurde hij de eigenaars een berichtje. Hij kreeg geen antwoord, maar via Instagram ontdekte hij dat de zaak gewoon weer open was. Toen hij nogmaals informeerde hoe het zat, reageerden de eigenaars eindelijk:
„Ik was niet eens kwaad meer, alleen verbaasd hoe vreselijk deze mensen waren”, zegt hij.
Hannah weet maar al te goed hoe het is om lastiggevallen te worden door je baas. De manager in het eetcafé waar ze werkte, dezelfde man die de keukenhulp aanmoedigde om zijn hoofd in het frituurvet te steken, had het ook op haar gemunt, meldt ze. „De meeste tijd was het wel oké, maar na een paar drankjes gingen hij en de koks soms te ver.”
Seksueel overschrijdend gedrag
De Nederlander, een man van in de vijftig, noemde haar constant schatje. „Zelfs waar gasten bij waren. Ik heb er meerdere keren wat van gezegd en heb hem gevraagd daarmee te stoppen, en dan werd hij heel boos. ‘Ik heb een vrouw en kinderen’, zei hij.”
Een keer, tijdens een kerstborrel met alle werknemers, betastte hij haar zelfs. „Hij liep langs me op weg naar de wc, deed alsof hij tegen me aan botste en greep mijn borsten, zogenaamd per ongeluk”, vertelt ze. Ze was gechoqueerd, maar weet het aan de alcohol en geloofde zijn smoes. „Maar nu ik er op terugkijk was het waarschijnlijk geen ongeluk. Dat maakt me kwaad, omdat ik er niets aan gedaan heb.”
Harold werkte in de bediening van een Aziatisch restaurant. De sfeer daar was altijd vreselijk, zegt hij. Geschreeuw en intimidatie was doodnormaal, maar de managers manipuleerden hun personeel ook op subtielere wijze. Ze hielpen studenten bijvoorbeeld met documenten, dingen die niets met hun werk te maken hadden, en gebruikten dat dan als munitie.
„Dan hadden ze zoiets van: wij hebben iets voor jou gedaan, dus nu moet je alles voor ons doen”, foetert Harold. „Ze dwongen je om persoonlijke klusjes voor ze te doen. En je had het gevoel dat je het wel moest doen, omdat je ze iets schuldig was.”
Volgens de zeven geïnterviewde studenten die in het restaurant werkten was dat een gebruikelijke praktijk.
Discriminatie en ongelijke behandeling
Een van die zeven is Andreea, die het ook opviel dat de managers de Nederlandse en internationale werknemers verschillend behandelden. „Ze hadden meer respect voor de Nederlanders, omdat ze leken te denken dat die betere werknemers waren, of misschien gewoon omdat ze moeilijker uit te buiten waren.”
Dat hebben meer internationals opgemerkt. Van de respondenten van onze enquête zegt 27,9 procent dat ze oneerlijk behandeld zijn in vergelijking met Nederlandse collega’s, terwijl 23,4 procent zegt dat ze gezien hebben hoe dat anderen overkwam.
De broodjeszaak waar Jack en Simon werkten discrimineerde internationals absoluut, zeggen de twee. Jack verstaat een beetje Nederlands en hoorde hoe het personeel de de buitenlandse werknemers de hele tijd beledigde en over hen klaagde. „Het was alsof we geen mensen waren”, zegt hij. „Voor het eerst begreep ik hoe het is als je openlijk gediscrimineerd wordt.”
„Heel vaak onwelkom gevoeld in Groningen”
„Ik kon echt het verschil merken tussen Nederlandse en internationale medewerkers”, voegt Simon daar aan toe. „Hetzelfde gebeurde in het andere restaurant waar ik gewerkt heb. Ik heb me heel vaak onwelkom gevoeld in Groningen.”
Jasmin, die half Tsjechisch en half Syrisch is, kreeg meerdere keren met openlijk racisme te maken. „Een klant, een onbehouwen vastgoedondernemer die vooral aan studenten verhuurt, hield me de hele tijd van het werk. Toen ik daar iets van zei, snauwde hij tegen me dat ik naar mijn eigen land terug moest gaan. Hij schreeuwde ook tegen me dat ik gewoon Nederlands moest leren, waar iedereen bij was.”
Maar haar manager schoot haar niet te hulp - eerder het tegenovergestelde. De man was een goede vriend van hem en dus zei hij tegen Jasmin dat ze haar excuses moest aanbieden. „Hij gaf ons internationals ook nooit toestemming om eerder weg te gaan, voor tentamens bijvoorbeeld of om een vlucht te halen, terwijl de Nederlanders dat wel mochten”, weet ze ook nog.
„Waarom worden internationals anders behandeld?”
Het zijn niet alleen Nederlandse bazen die internationals uitbuiten en slecht behandelen: meerdere van de restaurants waar de geïnterviewde studenten werkten worden gerund door internationals of Nederlanders met een buitenlandse achtergrond.
„De eigenaars van mijn restaurant waren twee rijke Duitse studenten die dachten dat ze werknemers konden gebruiken en terzijde schuiven als het ze uitkwam”, zegt Tiberiu.
Dat leidt tot de vraag waarom internationals anders worden behandeld? Harold denkt dat het is omdat Nederlandse werknemers beter op de hoogte zijn van hun rechten en opties. „En zij hebben doorgaans geen hulp nodig met dingen buiten hun bijbaan om, dus kunnen ze niet zo makkelijk gemanipuleerd worden.”
Simon vraagt zich af of er niet een totaal andere reden voor is. „Dat is gewoon de algemene teneur in Nederland”, denkt hij hardop, „dat je in dit soort situaties als een minderwaardig persoon wordt behandeld. Ik weet niet of het aan het soort baan ligt - bordenwasser, ober, fietskoerier, het werk in de horeca in het algemeen eigenlijk - of dat het ook met nationaliteit te maken heeft.”
Waarom geen namen?
Goede vraag. Daar liggen een paar redenen aan ten grondslag. Ten eerste: de internationals die hebben meegewerkt zijn bang voor represailles en vrezen dat hun identiteit wordt onthuld als de namen van betrokken restaurants genoemd worden. Daarnaast gaat het ons niet om naming and shaming. Met dit onderzoek willen we het grotere probleem aankaarten. De verkeerde cultuur in plaats van inzoomen op incidenten.
Daarentegen wordt nu misschien alle horeca over één kam geschoren. Dat geeft ook weer een verkeerd beeld, want er zijn tal van zaken die erg goed met hun (internationale) personeel omgaan. Je herkent ze aan de grote glimlachen op de gezichten van medewerkers en een relatief klein verloop onder het personeel.
Reacties FNV, Koninklijke Horeca en Nachtraad Groningen
„In het algemeen zal een horeca-ondernemer zijn personeel met zorg behandelen”, reageert de Koninklijke Horeca Noord-Nederland op dit onderzoek. „Goede werkgevers zijn immers aantrekkelijke werkgevers waar mensen graag willen werken. In deze tijd van personeelsschaarste merken ondernemers dat direct. KHN informeert en adviseert zijn leden geregeld over welke aspecten er komen kijken bij goed werkgeverschap. Waar werknemers slecht behandeld worden, keurt KHN dat uiteraard af.”
FNV wil minimumloon verhogen
Voorzitter Yasmin Ait Abderrahman van FNV Jong is totaal niet verbaasd: „Jonge mensen worden vaker uitgebuit in de horeca en internationale studenten zijn een nog makkelijker doelwit doordat ze hun rechten niet goed kennen. Jongeren krijgen vaak nulurencontracten of flexibele contracten, waardoor ze makkelijk ontslagen kunnen worden en dat geeft werkgevers macht.
Onderbetaling is ook een enorm probleem. De FNV probeert te veranderen dat jongeren van 18 tot 21 jaar minder betaald krijgen dan oudere werknemers die precies hetzelfde werk doen. We willen ook het minimumloon verhogen naar 14 euro per uur. In veel sectoren hebben ze dit salarisverschil al losgelaten, maar de horeca lijkt niet te willen veranderen. Daar huren ze liever telkens een jonger iemand in.”
Tips van de Nachtraad
Ook Anastasija Zihareva van de Nachtraad in Groningen, het adviesorgaan van de Nachtburgemeester, is niet verbaasd over de uitkomsten. „Ik denk dat het goed is om mensen te informeren wat ze kunnen doen als zoiets gebeurd. Daarom heb ik dit lijstje gemaakt en daarbij een brochure toegevoegd die mijn collega samen met het Discriminatie Meldpunt heeft gemaakt.
Het komt erop neer dat als een werkgever jou slecht behandelt, hij of zij niet alleen jouw grenzen overgaat maar mogelijk ook de wet overtreedt. Daarom onderstaand overzichtje.
1. Aan welke regels moet een werkgever voldoen? Klik hier .
2. Wat kun je doen als de werkgever te laat het loon betaalt? Klik hier.
3. Wat te doen als de werkgever zich niet houdt aan de regels hierboven? Neem dan contact op met het Juridisch Loket. Klik hier .
4. Jou anders behandelen omdat je niet Nederlands bent, is illegaal. Als je het gevoel hebt dat dit jou overkomt, meld dit dan bij het Discriminatie Meldpunt Groningen. Zij zullen proberen de problemen op te lossen. Je kunt het Meldpunt bellen van maandag tot en met vrijdag van 9:00 tot 17:00 uur op 050-5498702.”
English version: Exploitation in the hospitality-business: "We give you food why do you want money"
International students looking for a side gig in Groningen usually don’t have many options beyond working in a restaurant or as a food delivery person. But that also means they’re easy to exploit. UKrant and Sikkom gathered stories that paint an appalling picture.
‘If you dunk your entire head in the frying fat, I’ll give you extra money’, the restaurant owner said with a smirk on his face.
‘I will chip in’, added the cook. Two other coworkers chimed in, too.
The seventeen-year-old kitchen help really needed the money. After a few moments of hesitation, he took a deep breath and went in with his whole head. Everyone laughed.
‘It was one of the most dehumanising things I have ever seen’, says Hannah, a former student from Germany who worked at the Groningen restaurant. ‘That boy came from a difficult background and both he and his family were constantly struggling with money. The boss knew that. I tried to intervene, but my knowledge of Dutch was limited and nobody took me seriously.’
Hannah’s story is not exceptional in the hospitality business – called horeca in Dutch, an acronym for hotels, restaurants, and cafes. International students are in dire need of money and the language barrier leaves them few other job options, so they accept whatever they can get. To make things worse, their lack of understanding of Dutch workers’ rights and their general vulnerability in a foreign country make them an even easier prey for exploitative employers.
The survey
Over the past months, UKrant and Sikkom ran an online and door-to-door survey to better understand the general working conditions of international students in the city. While the results aren’t representative, the 154 responses paint a grim picture.
Over two thirds of respondents claimed to have experienced a form of exploitation in their current or past jobs in Groningen. The most common is underpayment, followed by a lack of breaks, prolonged working hours, poor working conditions, and verbal aggression.
Underpaid and overworked
Kate worked for an Asian restaurant in 2018, shifts of twelve or thirteen hours for which she was paid 2.83 euros an hour. The minimum wage that year was 4.33 euros for an eighteen-year-old, increasing to 9.11 euros for anyone twenty-two years and over. ‘After receiving my first monthly wage two weeks late, I went in, asked for the rest in cash and quit on the spot.’
Ivan, a then nineteen-year-old UG student, was made to do undeclared work for a month for about 5 euros an hour – that was his probation period. ‘I quit the job fairly quickly and they refused to give me what I was owed. They said: “We gave you food, you liked that, right? Why do you want money?”’
He had to go back to the restaurant a few times. ‘It wasn’t until I brought a friend that they gave me my money.’
In order to qualify for a student loan from the Dutch Education Executive Agency (DUO), Ivan needed to work 56 hours a month, so he got a job at a different restaurant. ‘The contract said I would work 56 hours a month for 7.50 euros an hour. But they actually paid me 6 euros and I ended up working 70 hours a month’, he says. ‘I was so happy I had found a job with enough hours that I didn’t want to discuss it with my boss. I knew it wasn’t right, but I was like: it’s not a big deal, at least I have a job.’
The contract said I would get 7.50 euros an hour, but they actually paid me 6 euros
Mylo, a Hanze student, was underpaid as well when he started working in the restaurant business four years ago. ‘I was twenty years old and I was paid 5 euros an hour. I didn’t know that wasn’t normal, I come from a poor country.’ At his next job, he earned a bit more. ‘They paid me 6.50 and I was given a 50 cent raise every year, but I was still a euro short of the minimum wage. At some point I earned 8.40, but the minimum was 9.70.’
Still, he accepted it, because he really needed the money.
Former UG student Tiberiu (25) worked as a floor manager in a restaurant in 2021. ‘On average I would work one to two unpaid hours extra a day, and I only got the minimum wage – a little more than 10 euros – even though managers usually get 17 or 18 euros per hour’, he says.
When he threatened to leave after a few months, the owners raised his wage to 12.50 per hour. ‘I was still being underpaid, but I accepted it. On top of that, my workload was double what I was getting paid.’
And then there is Jack, who worked as a delivery courier for a sandwich restaurant. He too didn’t get paid what he was owed. The amount on the payslips was often too low, but complaining didn’t help. ‘One guy once wrote in the group chat that hadn’t received his money and asked if anyone else had the same issue. Management wrote back: “You are ruining the atmosphere, stop crying.”’
No breaks and terrible working conditions
That wasn’t all that was bad about his delivery job. ‘It was terrible in every way’, he says. ‘We weren’t given the right gear to face winter on a bike. Jackets were worn out, they were stinky and never washed. Often we put disposable gloves on our socks to keep our feet warm and dry. We weren’t given rain clothing and we couldn’t even use our own stuff, we had to wear the company outfit.’
The bikes weren’t up to scratch either. Brakes malfunctioned and the batteries were old, meaning they ran out fast.
Mylo also delivered food and had similar experiences. His jacket and rain pants often leaked water. ‘And the gloves weren’t warm enough, so you had to buy them yourself for 50 euros. Bicycles often broke down. I was also forced to drive in the snow, which wasn’t safe. It was scary.’
Taking a break wasn’t an option, he recalls. ‘If you wanted a break because you were freezing due to the bad equipment, they pushed you to continue. And the boss got noticeably worse over time, as if he knew that he would get away with it, no matter what.’
If they would see us eat, they screamed at us
Couriers at Jack’s restaurant were treated just as badly. ‘Even though we were only being paid to deliver food, they made us do anything that came up: we had to clean the toilets, do the dishes. And when they wanted us to get rid of the trash, they would simply open the door and throw it at us. And if we were inside, they would throw it on us.’
Drivers were not even allowed to eat during their shift, which lasted six or seven hours. ‘If they would see us eat, they screamed at us. We often brought along energy bars to eat while we rode our bikes’, he says. ‘In the meanwhile cooks and the floor staff would eat constantly and for free.’
If they were really starving, they had the option of ordering food from the restaurant – that they had to pay for, half of the menu price – but then it was entirely dependent on the mood of the chef if they actually got it. ‘Sometimes they would leave the order until the end of the day. And if they did not like you, they would not make it for you.’
Ivan didn’t get any breaks either at the second restaurant he worked at, though shifts lasted eight hours. He was only allowed to eat anything until after the kitchen closed. ‘The overall working conditions were just shit’, he says. ‘I was forced to put my hands in boiling hot water to wash the cutlery, just because that’s how they always did it. I was frustrated, but they kept pushing me and in the end I got used to it.’
Aggression, bullying and harassment
Ivan now realises that he was a victim of bullying in the workplace. He was being intimidated into accepting an abnormal practice as par for the course. And he’s not the only student this happened to. Simon, one of Jack’s coworkers, recalls that management often spied on couriers with the restaurant’s camera system, to see whether they smoked, ate, or did or said anything else supposedly inappropriate.
‘Once a guy was caught complaining about the rules in the restaurant and he was fired’, says Jack. The harassment did not stop there. ‘Management would write in the group chat: “We have eyes and ears everywhere. If you stop halfway while doing a delivery, we will know.” It felt like Orwell’s 1984 : Big Brother was always watching us.’
Jasmin worked in a pizza restaurant as a waitress. She suffers from chronic recurrent UTIs and needs to visit the restroom often. ‘I tried to limit it to once an hour during a five or six hour shift, but one time when I left the bathroom the manager yelled at me. He said taking a pee shouldn’t take more than three minutes.’
He was aware of her condition, but was very reluctant about giving her breaks. ‘After a while I had to literally beg for them. Sometimes I’d have to ask three or four times before he let me go to the bathroom.’ He’d then deduct the time from the hours she worked.
‘The boss’ behaviour was the biggest problem’, confirms her colleague Simone. ‘It all depended on his mood.’ One busy night, he made her believe that the whole kitchen was against her, she says, and that the chefs would leave if she kept working the way she did.
She was shocked. She apologised. And then she talked to the cooks and discovered that it was all a lie. ‘After a couple of days I confronted the boss about it, but despite the evidence, he maintained he was right.’ What finally made her leave, though, ‘was that the chefs did not stand up for me when I confronted him. That killed me’.
I have recurring UTIs and I had to beg for bathroom breaks
Tiberiu’s time as floor manager also ended abruptly and in a humiliating way. Following a health inspection in November 2021, the restaurant got a 300-euro fine. ‘Considering the conditions they had us work in, it wasn’t that bad’, he says. But that night, he received a text message from the owners saying it was his fault and that he was fired.
‘The restaurant was closed for cleaning for a day after the inspection and they sent me a bill for 6,883 euros, for the losses of that day’, he says.
Tiberiu was shocked and argued it was not his fault, since he had reported the poor hygiene of the place many times. He explained he didn’t have the money. He even apologised, asking the owners for a second chance. They refused. Finally, he asked for his last payslip before leaving.
‘They refused to pay me, insinuating that I was on drugs and alcohol during my shifts, and that in fact under my management they lost 10,000 euros. At that point I just gave up’, he says. Tiberiu never saw his money. ‘I decided not to answer that provocation; it was too much. But it was painful, especially after I worked my ass off for that place.’
Gavin, who worked with Tiberiu, was also fired by the owners via text message – twice. The first time, he was fired along with Tiberiu. When Gavin asked for an explanation for his dismissal, the bosses blamed it on the new manager – the one who replaced Tiberiu. ‘They told me she didn’t want me, but we were friends, so I talked to her and obviously she denied it.’
Facing the evidence, the bosses hired him again. ‘I came back because I desperately needed the money, but I felt treated like trash.’
The second time he just wasn’t scheduled to work. He texted the owners when he didn’t hear anything after the Christmas break, when the restaurant had been closed. He didn’t hear back from them, only to find out through Instagram that the place was actually up and running. When he inquired again, the owners finally responded:
‘I wasn’t even mad anymore, just surprised at how terrible these people were’, he says.
Hannah knows all too well what it’s like to be harassed by your boss. The manager at the restaurant where she worked, the same man who goaded a kitchen boy into dunking his head in frying fat, targeted her as well, she says. ‘It was more or less fine most of the time, but after a few drinks he and the cooks would sometimes go too far.’
The Dutch man in his fifties would not stop calling her schatje ( baby/darling ) . ‘He even did it in front of customers. I confronted him about it several times and asked him to stop, and he got really upset. “I have a wife and kids”, he said.’
Once, at a Christmas party with all the staff, he even groped her. ‘He passed me on the way to the bathroom, pretended to bump into me and grabbed my boobs, supposedly accidentally’, she says. She was shocked, but she blamed it on the alcohol and believed him. ‘Looking back now, it probably wasn’t an accident. That makes me angry, because I didn’t do anything about it.’
Harold worked in an Asian restaurant as a waiter. The atmosphere there was always terrible, he says. Yelling and intimidation was a daily occurrence, but management would also manipulate their employees in more subtle ways. They’d help students with something unrelated to the job – some documents, for example, and then use that as leverage.
‘They would be like: we did something for you, now you have to do everything for us’, says Harold. ‘They would force you to do personal chores for them. You felt you had to do it, that you owed them.’
According to the seven other students interviewed who worked in that restaurant, it was a recurring practice.
Discrimination and unequal treatment
One of them is Andreea, who noticed that management also treated Dutch and international employees differently. ‘They had more respect for Dutch staff, because they seemed to think they were better workers, or maybe just because they were harder to exploit.’
That’s something more internationals see. Of the respondents to our survey, 27.9 percent said they had been treated unfairly in comparison to Dutch coworkers, with 23.4 percent claiming to have seen it happen to others.
Which type(s) of exploitation did you experience in your (current) job in Groningen?
The sandwich restaurant where Jack and Simon worked definitely discriminated against internationals, they say. Jack understands a bit of Dutch and could hear the staff insulting internationals and complaining about them all the time. ‘It felt dehumanising’, he says. ‘For the first time, I understood what it means to be openly discriminated against.’
‘I could really feel the difference between Dutch and international employees’, Simon adds. ‘The same thing happened in the other restaurant where I worked. I had this feeling of being unwelcome many times in Groningen.’
Jasmin, who’s half Czech and half Syrian, saw and experienced plain and open racism several times. ‘One customer, a rude real estate owner who rents mostly to students, kept stopping me from working. I stood up for myself and he told me to go back to my own country. He also shouted in front of everyone that I should just learn Dutch.’
I had this feeling of being unwelcome many times in Groningen
Yet her manager didn’t come to her aid, quite the opposite. The man was a good friend of his and so he told her to apologise.
‘He also never gave us internationals permission to leave work earlier for exams or to catch a flight for example, while Dutch employees were allowed to’, she says.
It’s not just Dutch bosses who exploit and mistreat internationals: several restaurants and businesses mentioned by the interviewees are run by internationals or Dutch people with an international background.
‘The owners of my restaurant were these two rich German students who thought they could use employees and cast them aside as they pleased’, says Tiberiu.
So why are internationals being treated differently? Harold feels it’s because Dutch employees know more about their rights and options. ‘And they don’t need help with things outside of their part-time job as often, so they are less easily manipulated.’
But Simon wonders whether there’s not a different reason for it altogether. ‘It’s a general vibe in the Netherlands’, he says, ‘being treated as a lesser person in these situations. I don’t know if it’s just the job position – dishwasher, waiter, food courier, working in horeca in general really – or if it’s also about nationality.’
Freelance verslaggever
Mediahuis Noord
Accountmanager Inside Sales
Mediahuis Noord
Stagiaires redacties DVHN & LC
Mediahuis Noord
